بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 299

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

 

حسن دله-آدم ولگرد و بیکاره

 

 

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
 

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

چراغان کردن-جشن گرفتن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن
آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)
بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی
تنبان درآر-بی حیا-دریده

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

بفرما زدن-تعارف کردن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

 

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

آب و خاک-میهن-دیار

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

زار زدن-سخت گریه کردن

زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن

ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت
از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

اوضاع احوال(وضع و حال)
 

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

جگر-عزیز-عزیز دلم

 

خالی بند-چاخان-دروغ گو

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

اله و بله-چنین و چنان

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

آب و خاک(میهن، دیار)
از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

 

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد
پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده
آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

 

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

بغداد آباد-شکم سیر

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن
حیوون-نگا. حیوان
اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام
دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن
پایین دست-طرف پایین
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

 

 

آمدن(آغاز به کاری کردن)
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

 
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن
جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن
 

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

خوشگلک-با خوشگلی اندک

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته
بَهمان-فلان

تو دار-راز نگهدار

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

از دهان در رفتن-پریدن حرفی از دهان-بدون پیش‌بینی سخن راندن

 
خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

ترش کردن-عصبانی شدن

رو به راه-آماده-مهیا-منظم

 

تخته زدن-پنبه زدن

چِخ کردن-راندن سگ

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

دردسر-گرفتاری-سرگردانی

 

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

 
با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی
حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان
دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

بز دل-ترسو
کار شگفت‌انگیز کردن

 

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

پاچین-دامن زنانه

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

 

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

 

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

 
دربند چیزی بودن-در خیال چیزی بودن

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

خانه خراب کن-بدبخت کننده-زیان رساننده

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

پهن شدن آفتاب-روز شدن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

زبان پس قفا-نوعی گل است

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

 

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

دادستان-ستاننده ی داد-مدعی العموم

درخت اگر-امید پوچ و واهی

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

 

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

 

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

 
آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

 
پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

حلق آویز-به دار کشیده

 

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

پر افاده-متکبر-مغرور
بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

 
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

تخم چشم-مردمک چشم

دسته-جمعیت سینه زن

بالا آوردن-استفراغ کردن

خط افتادن-خراش افتادن
پشت چشم نازک کردن-پشت چشم آمدن

حالا حالاها-مدت دراز
روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)
آب نخوردن چشم-امید نداشتن

 

 
آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

حظ کردن-لذت بردن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

بد قلق-بد عادت-بد ادا

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

دست خوش !-آفرین

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

چراغ الله-نگا. چراغ

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

 
خیس کردن-ادرار کردن به خود
اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)

ریقش را در آوردن-بیرون آوردن مواد درون امعا و احشا

جگرکی-جگر فروش

 

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

دماغ چاقی-احوال پرسی

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

 

خلاصه نویسی-کوتاه کردن مطلب

پُر توپ-خشمگین

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند
دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

پر گو- پر چانه

 

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن
داد و قال-داد و فریاد-قیل و قال

جنس کسی خرده شیشه برداشتن-آب زیر کاه بودن-حقه باز بودن

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

پینکی رفتن-چرت زدن

توالت کردن-آرایش کردن

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد
 

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

بند کردن-محکم کردن

راست رو-رو به رو-مقابل

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

بیرون رفتن-به توالت رفتن

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

 

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

 
به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

جلز و ولز-سوز و گداز

 

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف
حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

 

در ثانی-ثانیا-دوم

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

 

چروکیدن-چین دار شدن

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

بند-ریسمان-طناب-رشته

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج

پیاله زدن-می نوشیدن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

ته گرفتن-سوختن غذا

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

 

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد

 

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا
پا-حریف
آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

 

 

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده
بیرون روش-اسهال-شکم روش