بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 139

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

 

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

حق الزحمه-دستمزد

خیکی-آدم چاق و فربه

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

بلا نسبت-دور از جانب شما

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

چغاله بادام-بادام نارس

آبِ دندان(حریف ساده)

جن زده-دیوانه

چپیدن-به زور جا گرفتن
زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن
تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن
پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار
تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

افسارگسیخته(سرکش)

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

 

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

 

دستمالی-دست مالیدن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن

 

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

 

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

 

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

پشه کوره-پشه ی ریز

 

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

دو کرپا-چمباتمه

الانه(همین حالا، هم اکنون)

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

 

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

 

 

 

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

حساب-هزینه-مخارج-میزان طلب
 

 

خرج و برج-خرج و متعلقات آن

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

زنانه-ویژه ی زنان

خاور زمین-قاره ی آسیا

دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن
پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن
 

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

خاکه زغال-ریزه ی زغال

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

خانم باز-مرد معاشر با زنان هرزه

 
استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خاله خواهر خوانده-نگا. خاله خاک انداز

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن

خبر داغ-خبر بسیار مهم

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن(کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن)

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

اُرُسی(کفش)

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)
زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

 

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

دستکاری-دست بردن در چیزی

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

 

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

احوال گرفتن-جویای حال شدن

تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

چک و چانه-کنایه از دهان

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

آب شیراز-شراب

پِشک-نرمی و پرده های بینی

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی
زحمت کشیدن-کار کردن
از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

دُنگی-دانگی

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

راست راستی-حقیقتن-واقعن
آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن
دُنگی-دانگی

حال و احوال-وضعیت-کیفیت
پورت-سر و صدا-داد و فریاد

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

 

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

 
 

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی
 

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)
حمله-بیماری غش-صرع
دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن
از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی
چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن
جَخت آمدن-دومین عطسه که با آن به کار ادامه می دهند

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

 

خاکی-فروتن و متواضع

 

به پول رساندن-فروختن

بند و بست-ساخت و پاخت-توطئه
زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن
 

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

 

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور
 

آتش بی‌باد(ظلم، می)

روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن
تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

 

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

چَه چَه-صدای بلبل

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

چک و چیل-لب و لوچه

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

زبیل-آشغال-زباله

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

 
تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

 
ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه
دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

روزه ی کله گنجشکی-روزه ای که بچه ها تا نیمه های روز می گیرند

آدم-نوکر

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند
آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

چنار عباس علی-متلک بد

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

دقه-دقیقه

حجله خانه-اتاق شب زفاف

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

چاره-درمان

جای پا-اثر-نشانه-رد

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

 

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

 

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

 

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

خر زور-نیرومند-پرزور

 

خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

 

دست و بال-دور و بر-اطراف

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

چسونه-پست و نالایق-دشنامی برای تحقیر

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

راپرتچی-گزارش دهنده

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

 

 
چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

چشم شور-آن که چشم زخم زند

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

پشه زدن-نیش زدن پشه

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

 

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

آبِ سیاه(نیمه کوری)

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

 

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

دست پاک-درستکار

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

 

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

خاطر جمع-مطمئن

ار زبان کسی(از قول کسی)

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن
پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

با کسی بحث و مجادله کردن

چلو-برنج آب کشیده

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده
آهوی خاور-آفتاب

بی سیرت-بی آبرو

این سفر-این بار

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

ذلیل مرده-ذلیل شده

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

 
استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار

آلکلی-معتاد به الکل

پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

دستگیره ی خطر-وسیله ای حلقه مانند در قطار برای بازداشتن قطار از حرکت به هنگام خطر

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

 

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

 

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

 

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه
زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

چوق-چوب-تومان

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

جگر-عزیز-عزیز دلم

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

پا به پا شدن-تردید داشتن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

تریاکی-معتاد به تریاک
چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

داد و هوار-داد و فریاد
زیاده روی-افراط-اسراف

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

استخوان لای زخم گذاشتن(بلاتکلیف گذاشتن، کاری را کش دادن)

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

 

پا به پا شدن-تردید داشتن

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

 

آفتاب به ملاج کسی خوردن-دیوانه شدن-خل شدن

 
پت و پاره-ژنده-فرسوده