۲-۳-۱۵ مسکن (Housing)
مسکن تنها یک سرپناه- بخشی از سلسله مراتب نیازهای مزلو- نیست، بلکه تجسم همه درک فرهنگی ما از ((خود)) است. مسکن جایی است که در آن بزرگ شده ایم؛ یاد آور اجتماعی شدن اولیه ماست؛ جایی ست که در آن با خودمان خلوت می‌کنیم؛ جایی که برای اولین بار عشق، نظم و فرهنگ را تجربه می‌کنیم؛ جایی که اولین گام را برای درک زیبا شناختی بر می داریم.
دیوارهایمان را نقاشی می‌کنیم، آن ها را با پوسترها تزیین می‌کنیم، باغبانی می‌کنیم، در آن راه باز می‌کنیم و آلاچیق می‌سازیم. در هر فرهنگی، منزل یا معماری بومی نه تنها شکل کارکردی سرپناه، بلکه بازتاب خود فرهنگ است (باندز،۱۳۹۰: ۳۳۱-۳۳۰). محققان شهری همواره توجهی اصلاح طلبانه و عملی به مسکن داشته اند که با عناوینی مانند کمبودهای مسکن، ازدحام، تسهیلات بهسازی، سطح اجاره ها و آسان بودن دسترسی بیان می گردید. از دهه ۱۹۶۰ به بعد مسکن به صورت موضوعی نظری مورد توجه قرار گرفت.
در حقیقت اثر رکس و مور (۱۹۶۷) درباره نقش مسکن در روابط نژادی در بیرمنگام و انگلستان بود که باعث آغاز بحث در این باره گردید. آنان به راهی می اندیشیدند که خانوارهای مهاجر محروم را برای دسترسی به مسکن به مناطق داخلی شهر، یعنی ((مناطق انتقالی)) می راند تا در آنجا خانه های غالبا” کلنگی قدیمی را خریداری یا اجاره کنند. علل این امر صور متفاوتی از تبعیض بود که خط مشیهای شورای شهر برای تخصیص خانه های عمومی یا دولتی در میان آن ها قرار داشت. رکس و مور در ادامه کارهای مکتب شیکاگو مدل نظری شهر و فرآیندهای شهری را با توجه به ((مناطق برزخی)) مطرح کردند که در آن مفهوم طبقات مسکن، نابرابری برخورداری از ((موقعیت مسکن)) متفاوت را بیان می نمود (ساوج و وارد، ۱۳۸۷: ۹۷). مسائل مربوط به نابرابری و فقر مسکن در کشورهای در حال توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مسئله به توسعه پایدار نیز مربوط است زیرا مسکن بر عواملی چون بهداشت و سلامتی، تربیت فرزند و موارد گوناگون دیگر مانند صنایع وابسته به ساخت و ساز تاثیر می‌گذارد.
ضروریات اولیه زندگی نیز شامل”مسکن” می شود زیرا این عوامل ارزش زیادی دارد (پاگ، ۱۳۸۳: ۳۵۱). ساختمان های مسکونی و مجتمع ها بخش عمده ای از محیط ساخته شده یک شهر را تشکیل می‌دهد این سازه‌ها به عنوان محیط زندگی تاثیر دائمی در انسان، روح و روان و زندگی عاطفی آن ها دارند. مسکن یکی از جنبه‌های کلیدی از وجود انسان است و کیفیت زندگی آن را تعیین می‌کند. کیفیت زندگی انسان در محیط مسکونی تحت تاثیر مکان و کیفیت محیط زیست آن منطقه وابسته است (Bogdanović & Mitković, ۲۰۰۵: ۲۱۹). اما مسکن تنها عامل توزیع جمعیت در فضاهای شهری نیست.
مکان یابی بنگاه های اقتصادی در این پویایی نقش مهمی ایفا می‌کند، زیرا خانوارها سعی دارند زمان ایاب و ذهاب روزانه شان را به حداقل برسانند. توزیع فعالیت های اقتصادی به راهبردهای بنگاه ها و به کیفیت فضاها بستگی دارد، در دسترس بودن نوعی نیروی انسانی، استعدادهای توسعه یافته یک منطقه صنعتی، روش های توزیع و وسایل ارتباطی، امروزه از همان اهمیتی برخوردار است که در گذشته نزدیکی به منابع مواد اولیه برخوردار بود. در محیط درون شهری وابستگی به شبکه های مشترک، به همبستگی های قومی یا دینی می‌تواند در راستای استقرار بنگاه های بازرگانی تخصصی موثر واقع گردد، به عنوان مثال از استقرار عمده فروشی ها در کوچه پس کوچه های پاریس اشاره کرد.
بنابراین، مکان یابی فعالیت های اقتصادی امری تصادفی نیست. از این رو، فعالیت های تحقیق علمی و فنی، به ویژه در بخش خصوصی، ترجیحا” در مجاورت بافت مسکونی ارزشمند استقرار می‌یابد. توزیع فضایی غالبا” بازتابی از توزیع اجتماعی است (فیالکوف، ۱۳۸۳: ۲۹-۲۸).
۲-۳-۱۶ مفهوم مسکن پایدار (Sustainable Housing)
امروزه دستیابی به مسکن پایدار به یک هدف متعالی در صنعت ساختمان تبدیل شده است. به طوری که می توان گفت هیچ جامعه ای به تعادل و پایداری نخواهد رسید اگر وضعیت مسکن و عوامل مرتبط با آن از قبیل محرومیت اجتماعی، جرم، فرصت‌های اشتغال و کارایی در مصرف انرژی در دستور کار قرار نگیرد. در واقع مسکن به همراه وجود امنیت شغلی و آموزش، در کانون درک عمومی از کیفیت زندگی قرار دارد. با این حال از آنجای که مسکن یک موضوع چند جانبه می‌باشد، دست یابی به مسکن پایدار نیز نیازمند یک کار تیمی و مشارکت تخصص های مختلف در صنعت ساختمان است. مسکن پایدار موضوعی است که هم شامل طراحی و ساخت و هم مدیریت و حفاظت از آن مربوط می شود.
مسکن مناسب پایدار از هر نوعی، در ایجاد همبستگی اجتماعی، احساس سر زندگی و محله های موفق یک نقش کانونی دارد. همان گونه که توسعه پایدار به معنی وجود تعادل بین رشد اقتصادی و ظرفیت محیطی است، ساخت محله های پایدار نیز شامل دستیابی به شیوه های یکپارچه سازی و تعادل در اهداف اجتماعی، اقتصادی و محیطی است. تحقق مسکن پایدار بستگی به یکپارچگی در طراحی دارد.
